Dwangstoornis
Wat is een dwangstoornis
Als je een dwangstoornis hebt, heb je last van terugkerende verontrustende gedachten, beelden, impulsen of van dwanghandelingen.
Een dwangstoornis wordt ook wel obsessieve compulsieve stoornis (OCD) genoemd.
Dwanghandelingen zijn handelingen die je van jezelf steeds opnieuw moet doen. Je denkt bijvoorbeeld continu dat je besmet raakt door vuil. Deze dwanggedachte zorgt voor onrust en angst. Een dwanghandeling, zoals jezelf voortdurend wassen, geeft even verlichting. De angst komt echter weer boven en jij grijpt terug op je dwanghandeling.
Hoe herken je een dwangstoornis
Bij een dwangstoornis heb je last van dwanggedachten of dwanghandelingen, en je weet dat dit niet klopt of overdreven is. De gedachten of handelingen ervaar je als vervelend of ze bezorgen je problemen in de omgang met anderen of bij je dagelijkse activiteiten. We kunnen de verschijnselen onderverdelen in dwanggedachten en dwanghandelingen.
Dwanggedachten (obsessies)
- Je hebt terugkerende opdringerige gedachten die je als zinloos ervaart, en waar je angst bij ervaart of op een andere manier last van hebt
- De gedachten zijn meer dan een overdreven bezorgdheid over problemen
- Je probeert de gedachten te onderdrukken of afleiding te zoeken
- De gedachten gaan vaak over besmetting, fouten maken met grote gevolgen, eigen agressie en seksuele gedachten.
Dwanghandelingen (compulsies)
- Bij dwanghandelingen heb je gedrag dat je steeds herhaalt (bijvoorbeeld handen wassen, of dingen rechtzetten), of je hebt mentale activiteiten (bijvoorbeeld tellen, bidden, of in jezelf woorden herhalen) waartoe je je gedwongen voelt.
- Dit gedrag betreft vaak rituelen om “verkeerde” gedachten te compenseren. Het helpt even, maar op de duur neemt de angst juist toe. Met het uitvoeren van de rituelen bevestig je als het ware het “dreigende gevaar”. Vaak zie je de volgende handelingen:
- Controleren
- Schoonmaken en wassen
- Zorgen voor symmetrie (ligt alles wel recht?) ordenen en bijvoorbeeld tellen
- Overmatig bidden
- Verzameldrift
Dwanggedachten en dwanghandelingen kunnen ook samenhangen met andere psychische stoornissen, lichamelijke aandoeningen of bijv. medicijngebruik. De diagnose moet daarom door een deskundige worden gesteld.
De gevolgen van een dwangstoornis
Een dwangstoornis kan je leven gaan beheersen. De aandoening zorgt soms voor moeilijke situaties op je werk of in relaties. Een dwangstoornis is tijdrovend en het kan ook zijn dat je je schaamt. Het is daarom belangrijk om hulp te zoeken voor het behandelen van je dwangstoornis.
Het verloop van een dwangstoornis
Een dwangstoornis gaat meestal niet vanzelf over. Bij de meeste mensen worden de klachten in de loop der jaren erger. De aard van de dwang kan veranderen. Het kan zijn dat iemand eerst smetvrees heeft en later vooral bang is om ongelukken te veroorzaken.
Veel mensen wachten te lang met het inroepen van hulp. Het kan zijn dat je je schaamt. Een dwangstoornis is goed te behandelen. Bij veel mensen zijn de klachten aanzienlijk minder na een behandeling.
Tips
- Informeer jezelf over de dwangstoornis. Zo kun je anderen vertellen wat de stoornis inhoudt. Meer informatie kun je vinden op de website van Nedkad (link). Daarnaast is het handig de site van Dwang.eu te bekijken.
- Praat met anderen over je stoornis. Hulp van anderen bij het herpakken van de regie op je leven is belangrijk.
- Zorg voor structuur in je leven. Neem de tijd om te zien wat je aankan. Vraag niet te veel van jezelf.
- Blijf actief en probeer dwanghandelingen achterwege te laten.
- Zie moeilijke situaties zoveel mogelijk onder ogen, en vermijd ze niet.
- Bedenk als je paniek ervaart het volgende:
- Angstgevoelens kunnen geen kwaad en gaan vanzelf weer over.
De invloed op kinderen
Wanneer een ouder psychisch ziek is, heeft elk gezinslid hier mee te maken. Kinderen merken dit altijd. Als ouders moeilijke tijden doormaken is dat voor kinderen vaak verwarrend en soms beangstigend. Kinderen hebben een eigen beleving van de ziekte en eigen vragen of zorgen. Sommige kinderen vinden het lastig vragen te stellen omdat ze hun ouders niet willen belasten. Kinderen blijven dan met vragen rondlopen. Gevoelens van schuld en schaamte kunnen zowel bij kinderen als ouders een gevolg zijn. Het is belangrijk dat kinderen uitleg krijgen over de situatie die zich afspeelt. Mediant biedt in de thuissituatie gesprekken aan mensen die voor de eigen psychische problemen al hulp krijgen en thuiswonende kinderen hebben.