Psychose
Wat is psychose en schizofrenie
Bij een psychose heb je een ander besef van de werkelijkheid dan de mensen om je heen. Het kan zijn dat je last hebt van hallucinaties en/of wanen. Je kunt verward zijn omdat je zoveel gedachten tegelijk hebt, je ze niet meer op orde krijgt.
Wanneer je geen contact meer hebt met de werkelijkheid of wanneer de werkelijkheid verstoord wordt door hallucinaties of wanen gaat het om een psychose. Dat betekent niet dat iemand met een psychose ook schizofrenie heeft. Pas als de psychose lang duurt of vaak terugkomt en je in de tussentijd niet meer goed kunt functioneren spreken we van schizofrenie.
Iemand met schizofrenie kan dus hallucinaties en wanen hebben (positieve symptomen) maar ook langere tijd somber zijn. Je verliest belangstelling voor de dagelijke bezigheden verliezen en toont minder gevoelens(negatieve symptomen). Bij de positieve symptomen gaat het om verschijnselen die er niet horen te zijn. Bij de negatieve symptomen gaat het om het ontbreken van verschijnselen zoals het ontbreken van emoties.
Hoe herken je psychosen en schizofrenie
Bij een psychose ervaar je de werkelijkheid anders dan anderen. Je hebt last van hallucinaties, wanen of verwardheid.
Een hallucinatie wil zeggen dat je dingen waarneemt die anderen niet ervaren:
- Je hoort stemmen. Bijvoorbeeld stemmen die je opdrachten geven, of die commentaar hebben op wat je doet.
- Je voelt sensaties in of aan je lichaam.
- Je ziet, ruikt of proeft dingen die een ander niet waarneemt.
Een waan is een gedachte die op anderen bizar overkomt:
- Je denkt dat je achtervolgd of bespioneerd wordt.
- Je denkt dat je iemand anders bent (bijvoorbeeld Jezus) of een speciale opdracht hebt de wereld te redden
- Je denkt dat anderen je gedachten kunnen lezen of sturen, of dat je bezeten bent
Verwarring
- Je hebt veel gedachten en denkt zo snel dat je ze niet meer kunt ordenen
- Je kunt niet meer nadenken en komt tot niets meer
- Je komt niet uit je woorden, of anderen kunnen je niet volgen
- Je kunt langzamer worden in denken en in bewegen; concentreren wordt dan vaak moeilijk.
- Je geeft minder uiting aan emoties, en soms voel je ze ook minder.
De gevolgen van psychosen en schizofrenie
Psychosen wijzen op een ernstige situatie waarvoor behandeling nodig is. Bij sommige mensen blijft het beperkt tot één psychose, anderen krijgen meerdere psychoses. Soms hebben mensen lange tijd achter elkaar of zelfs hun leven lang psychotische klachten. Het aantal psychosen en de duur van de psychose hangt meestal samen met de impact die het op het leven heeft. Op de lange termijn gaat het meestal samen met negatieve symptomen: het minder goed kunnen uitvoeren van de dagelijkse bezigheden.
De gevolgen van schizofrenie verschillen van persoon tot persoon. Met goede behandeling en aandacht voor rehabilitatie en herstel is vaak veel vooruitgang te boeken. Misschien blijf je gevoelig voor psychosen en moet je (langdurig) medicatie gebruiken; investeren in een gezonde leefstijl, goede behandeling en goede ondersteuning kunnen helpen om een zo normaal mogelijk leven te leiden.
Het verloop van psychosen en schizofrenie
Psychotische kwetsbaarheid bestaat in verschillende niveaus. Het is moeilijk om voorspellende uitspraken te doen, het kan bij iedereen anders gaan. Bij sommige mensen blijft het bij die ene psychose, een aantal mensen is hierna toch in meer of mindere mate gevoelig voor psychoses. Door goede behandeling probeer je de (kwetsbaarheid voor) psychotische klachten te onderdrukken en te leren omgaan met eventuele beperkingen. Je probeert het gewone leven zo goed mogelijk volgens je eigen wensen vorm te geven. Veel mensen herstellen in meer of mindere mate. Een beperkte groep houdt (soms ernstige) klachten.
Behandeling en advies bij psychosen en schizofrenie
Veel mensen met psychosen en schizofrenie worden behandeld of begeleid terwijl ze thuis wonen. Soms is het nodig dat je voor behandeling wordt opgenomen in een psychiatrisch ziekenhuis of een psychiatrische afdeling van een algemeen ziekenhuis.
Mensen met psychosen en schizofrenie worden vaak begeleid door medewerkers van FACT. FACT staat voor Function Assertive Community Treatment, oftewel actieve wijkteams met meerdere disciplines (van verpleegkundige tot psychiater), die mensen met ernstige psychiatrische problemen ondersteunen, begeleiden en behandelen. De begeleiding kan minder frequent zijn als er geen bijzonderheden zijn, maar als het nodig is kan de begeleiding ook intensief zijn. Meestal vind de behandeling in de eigen woonomgeving plaats, maar soms is (korte) opname noodzakelijk. Ook bij opname blijft het FACTteam contact houden.
Tips
- Als een naaste een psychose doormaakt, probeer dan te begrijpen wat die ervaart.
- Een regelmatig dagritme, met voldoende rust en weinig spanning verbetert je weerstand tegen psychosen.
- Neem je medicatie in zoals voorgeschreven. Overleg altijd met je arts of psychiater als je wilt afwijken.
- Als je kunt aanvaarden dat je gevoelig bent voor psychoses, kun je alert zijn op vroege signalen en op tijd hulp inschakelen. Hiervoor maken we samen met de cliënt een signaleringsplan.
- Als je cannabis of andere drugs gebruikt om je niet zo naar te voelen, is het verstandig om hulp te zoeken en te proberen hiermee te stoppen.
- Er zijn meer mensen die stemmen horen. Als je vaak last hebt van stemmen, als ze heftiger of dwingender worden, is het belangrijk er met iemand over te praten.