Posttraumatische Stressstoornis (PTSS)
Wat is PTSS
Bij PTSS ben je op één of andere manier blootgesteld aan de dreiging van dood, verwonding of seksueel geweld. Het kan zijn dat het je zelf is overkomen, dat je er getuige van bent geweest, dat het een naaste is overkomen of dat je er op een andere manier vaak of sterk mee bent geconfronteerd (bijvoorbeeld hulpverleners).
Bij PTSS heb je last van herbelevingen van je ervaring, vermijding en stress- en schrikreacties. Dit is zo erg dat je er last van hebt in je contacten met anderen, of tijdens je dagelijkse activiteiten.
Direct na een schokkende gebeurtenis ervaren de meeste mensen klachten die kunnen lijken op een PTSS. Meestal zijn dit normale reacties die passen bij een abnormale gebeurtenis. Bij een klein deel van de mensen blijven de verschijnselen bestaan. We spreken van een PTSS als de klachten niet minder worden en die niet op termijn verdwijnen. Een vuistregel is dat je na ongeveer vier weken echt herstel moet zien, anders is er mogelijk sprake van PTSS.
Hoe herken je PTSS
Bij PTSS heb je een maand na het incident nog last van de volgende verschijnselen:
- Herbelevingen van het incident. Dit zijn steeds terugkomende, opdringende beelden van de situatie: nachtmerries, flashbacks, enzovoorts.
- Situatie die je doen denken aan de gebeurtenis ga je dan uit de weg.
- Negatieve cognities (manieren van denken) en stemming. Dit zijn bijvoorbeeld aanhoudende gedachten dat je niet had mogen overleven terwijl iemand anders is omgekomen.
- Je kunt last hebben van een gespannen opgewondenheid (arousal). Je merkt bijvoorbeeld dat je steeds alert en op je hoede bent, dat je snel schrikt en dat prikkels (geluiden) veel sterker binnenkomen dan je gewend was.
De gevolgen van PTSS
Veel mensen met een PTSS functioneren als gevolg van hun klachten slechter dan voorheen op hun werk, of op school. Als je vervreemd van anderen doordat je bijvoorbeeld niet over je emoties kunt praten, of doordat je steeds gespannen of verdrietig voelt, kun je je ook heel eenzaam gaan voelen. Als je jong en langdurig getraumatiseerd bent, kan dat gevolgen hebben voor je persoonlijke ontwikkeling. Je krijgt bijvoorbeeld weinig zelfvertrouwen of je bent voortdurend achterdochtig. Als de klachten lang aanhouden ontstaan ook gemakkelijk andere stoornissen als depressies of angststoornissen.
Het verloop van PTSS
Eén op de tien tot twintig mensen die een traumatische gebeurtenis meemaakt krijgt een PTSS. Vaak is dat kort na de gebeurtenis, maar soms ook pas na een half jaar of later. Bij een enkeling ontstaat de PTSS na een tweede schokkende gebeurtenis, soms jaren later. Zo kregen na de Vuurwerkramp in Enschede, sommige oudere mensen herbelevingen aan de bombardementen in de Tweede Wereldoorlog.
Uit onderzoek is gebleken dat als een PTSS niet behandeld wordt, meer dan de helft van de mensen na vijf jaar nog steeds ernstige klachten heeft.
Behandeling en advies bij PTSS
Bij de meerderheid van de mensen verdwijnen de klachten zonder behandeling. Vaak is verstrijken van de tijd, of de steun van familie en vrienden voldoende. Behandeling van PTSS doe je als de klachten niet vanzelf verminderen en ook na verloop van tijd niet overgaan. Als na een maand de klachten niet afnemen, is dat een reden om behandeling te zoeken. De kans dat de klachten dan nog vanzelf afnemen is klein en de gevolgen van een niet behandelde PTSS kunnen groot zijn.
Tips
- Een periode van gespannenheid na een schokkend incident is normaal, maar als het na een maand niet minder wordt is dat een reden om hulp te zoeken. Ga dan naar de huisarts en vertel ook dat het naar aanleiding van een schokkende gebeurtenis is.
- PTSS gaat meestal niet vanzelf over, maar is wel goed te behandelen.
- Bij nieuwe schokkende gebeurtenissen is het belangrijk dat je niet teveel met de gebeurtenis bezig bent. Zoek afleiding in dagelijkse routines en in vrienden en familie.
De invloed op kinderen
Wanneer een ouder psychisch ziek is, heeft elk gezinslid hier mee te maken. Kinderen merken dit altijd. Als ouders moeilijke tijden doormaken is dat voor kinderen vaak verwarrend en soms beangstigend. Kinderen hebben een eigen beleving van de ziekte en eigen vragen of zorgen. Sommige kinderen vinden het lastig vragen te stellen omdat ze hun ouders niet willen belasten. Kinderen blijven dan met vragen rondlopen. Gevoelens van schuld en schaamte kunnen zowel bij kinderen als ouders een gevolg zijn. Het is belangrijk dat kinderen uitleg krijgen over de situatie die zich afspeelt. Mediant biedt in de thuissituatie gesprekken aan mensen die voor de eigen psychische problemen al hulp krijgen en thuiswonende kinderen hebben.